زوال عقل در گربه ها
دمانس یا زوال عقل یک اختلال مزمن و گاهی حاد در فرآیند های روانی است. خوشبختانه با وجود پیشرفت در مراقبت های دامپزشکی و تغذیه،گربه‌ها نسبت به قبل زندگی طولانی تری دارند. با وجود این موضوع آگاهی داشتن از مشکلات سلامتی مربوط به این مرحله از زندگی بسیار اهمیت دارد. یکی از این مشکلات توانایی های شناختی در نتیجه ی تغییرات پیری مغز است.توابع شناختی شامل فرآیند های ذهنی از جمله ادراک،آگاهی ها،یادگیری و حافظه که به شخص اجازه ی به دست آوردن اطلاعات درباره ی محیط را می دهد و توانایی انتخاب اینکه چگونه عمل کند را ایجاد می کند. این موضوع با عنوان زوال عقل یا دیوانگی در انسان ها شناخته می شود ولی نام بردن از آن در گربه ها با اسم سندروم اختلال عملکرد شناختی یا CDS صحیح تر است.
سندروم اختلال در عملکرد ، چیست؟
این سندروم از بیماری های شناختی رایج در گربه هاست که به طور مستقیم به سالخوردگی مغز مربوط می باشد و باعث تغییراتی در اطلاعات، کاهش میزان یادگیری و حافظه و محرک پاسخگویی می شود. این بیماری و آلزایمر در انسان ها علامت های قابل مقایسه ای دارند.
علائم زوال عقل
بیماری CDS با تغییرات رفتاری شناخته می شود البته این تغییرات به وسیله ی بیماری های دیگری مثل نارسایی کلیه و پرکاری تیروئید نیز ممکن است بروز کند. تغییرات رفتاری در گربه ها معمولا توسط صاحبان آنها اشتباه گرفته میشوند و فکر میکنند این تغییرات فقط به خاطر بالا رفتن سن گربه و بزرگ شدن او است.تعداد زیادی از این تغییرات رفتاری به دلیل مشکلات پزشکی و سلامت است.اگر هر گونه تغییری در رفتار گربه خودتان مشاهده کردید او را برای معاینه و بررسی و رد کردن بیماری ها نزد دامپزشک ببرید. CDS وقتی تشخیص داده میشود که بیماری های دیگر رد شده باشد.
چگونه میتوان بیماری را تشخیص داد؟
کلمه‌ی “دیشا” در انگلیسی یک مخفف است که معمولا برای یادآوری متداول ترین علائم مرتبط با سندروم اختلال عملکرد شناختی استفاده میشود و به دامپزشک کمک میکند تا آن را در گربهی شما تشخیص دهد. به علامت‌های زیر توجه کنید :
گمراهی(disorientation) : گربه در محیطی آشنا گیج و گمشده ظاهر میشود و در گوشه و کنار یا پشت مبلمان گیر می‌افتد.به فضای خالی یا دیوار خیره می شود،منابع خود مثل آب،غذا،ظرف غذا،سطل زباله،محل دستشویی و… را به سختی پیدا میکند و ممکن است کمبود حافظه داشته باشند برای مثال فراموش کنند که غذا خورده اند و مرتبا برای غذا درخواست دوباره کنند.
تغییر اثر متقابل(interaction changes): شاید اثرات متقابل اجتماعی بین حیوان خانگی و صاحبش و یا حیوانی خانگی در برابر دیگر حیوانات خانگی تغییر کند. بعضی حیوانات ممکن است چسبنده تر شوند و بیشتر به صاحبشان نزدیک شوند در حالی که بعضی دیگر از حیوانات ممکن است علاقه ای نسبت به نوازش شدن نداشته باشند و در حین نزدیک شدن بسیار تحریک پذیر شوند.
چرخه ی خواب و بیداری (sleep-wake cycle): ممکن است متوجه تغییراتی در چرخه خواب و بیداری گربهی خودتان بشوید برای مثال گربهی شما در گذشته عادت داشته کل شب را بخوابد اما اکنون ساعت چهار صبح از خواب بیدار می شود. رفتارهایی در ساعات غیر طبیعی شب می تواند شامل ایجاد سر و صدا کردن،سرگردانی،قدم زدن باشد و همچنین باعث کم شدن فعالیت گربه در روز می شود.
کثیف شدن خانه (house soiling) : گربهی شما ممکن است شروع به دستشویی کردن بیرون از محل مشخص شده‌ی آن بکند.
اضطراب(anxiety): بالا رفتن اضطراب باعث بالا رفتن تحریک پذیری می شود و در نتیجه گربهی شما شروع به پس زدن و عقب نشینی میکند.
تغییر فعالیت ها(activity changes): کم شدن کنجکاوی و کشف کردن و همینطور نشان دادن واکنش درباره ی اشیا،مردم،صداهای اطراف خانه و کاهش اشتها از نمونه های تغییرات در فعالیت ها است.
درمان اختلال
با توجه به اینکه سندروم اختلال عملکرد شناختی درمانی ندارد،بهبودی یافتن در آن مشکل است.نکته ی مهم این است که با تمرکز کردن برای کاهش اضطراب،پایین آوردن سرعت پیشرفت بیماری در صورت امکان و حمایت و پشتیبانی از عملکردهای شناختی، میزان رفاه و آسایش گربهی خودتان را بالا ببرید. تغییرات رژیم غذایی،مکمل ها،غنی سازی محیط اطراف و داروها می توانند در مدیریت درمان های این اختلال کمک کند و دامپزشک برای تهیه یک برنامه شخصی برای درمان گربه به شما کمک خواهد کرد.
گربهی خود را با اسباب بازی های جدید و جذاب و نرمش های مخصوص قوی و توانا نگه دارید. همینطور یادگرفتن چیزهای جدید می تواند ذهن او را تحریک کند و باعث افزایش عملکردهای شناختی شود.
کارهایی هست که انجام آنها به گربهی شما در حین بالارفتن سن او کمک میکند :
- همه منابع(آب،غذا و…) تا حد امکان به راحتی در دسترس او باشد.گربهی بزرگتر شما نباید مسیر زیادی را برای رسیدن به این موارد طی کند.
- گربه‌های ارشد و بزرگتر با تحرک و جا به جایی مشکل دارند. مثل پریدن که با بالارفتن سن انجام این کار برای آنها دردناک است و شما میتوانید با ساخت یک سطح شیبدار یا چند پله مسیرهایی که او عادت دارد را برایش هموار تر کنید مثل کنار پنجره، میز و یا مبل و صندلی.
- تهیه کردن ظرف های غذا و آب بلندتر برای گربه که هنگام خوردن و نوشیدن نیاز به بالا بردن و بلند کردن سر نداشته باشد.
- اضافه کردن لامپ هایی در محل های تاریک مثل زیرزمین و راهرو های تاریک باعث میشود گربه منابع مورد نیازش را راحت تر پیدا کند.
- محل های مختلفی را برای استراحت کردن او آماده کنید ولی مطمئن شوید که به اندازه ی کافی تحرک دارد.
سازگاری و پیش بینی
این دو مورد برای همه ی ما و همینطور گربه‌ها اهمیت دارند.تمام تلاش خودتان را برای داشتن یک یک برنامه ی ثابت و روتین بکنید.شاید بیرون رفتن از شهر برایتان تغییر بزرگی نباشد اما برای گربهی شما هست پس مطمئن شوید کسی که از گربهی شما مراقبت میکند در همان زمان همیشگی که به او غذا می‌دادید و با او بازی می کردید این کارها را انجام دهد.
هرچه سن گربه بالاتر می رود او کمتر با تغییرات کنار می آید پس در برنامه‌ی او تغییرات سریع و زیادی ایجاد نکنید تا بتواند به راحتی زندگی کند
